Λέγεται ότι ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα κατάλοιπα του υπερκαταναλωτικού πολιτισμού μας καταδεικνύει τελικά και το πόσο... πολιτισμένοι είμαστε.
Η ανακύκλωση πάντως δεν αποτελεί μια σύγχρονη ιδέα που πρωτοεισάγεται με το περιβαλλοντικό κίνημα της δεκαετίας του '70, αλλά στην πράξη χρησιμοποιείται ευρέως και από τους λιγότερο "πολιτισμένους" προγόνους μας εδώ και… χιλιάδες χρόνια.
Αιώνες πριν την πτώση της Ρώμης από τον Οδόακρο (476 μ.χ), χάλκινα όπλα μετατρέπονταν σε εργαλεία και τεχνουργήματα ή το αντίθετο. Στη Βρετανία τα υπολείμματα από τις φωτιές χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή τούβλων.
Πριν τη βιομηχανική επανάσταση, ήταν πολύ δύσκολη η μαζική και φθηνή παραγωγή προϊόντων, έτσι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο όλοι προχωρούσαν σε επιδιόρθωση ή επαναχρησιμοποίηση των αντικειμένων και υλικών που διέθεταν με ποικίλους, και πολλές φορές ευφάνταστους, τρόπους.
Φυσικά, προγράμματα ανακύκλωσης δεν υπήρχαν – συνήθως μεμονωμένα νοικοκυριά χρησιμοποιούσαν κάποιες τεχνικές που σήμερα θα αποκαλούσαμε ως «τεχνικές ανακύκλωσης». Τότε απλώς η ανάγκη υπαγόρευε τέτοιες συμπεριφορές.
Οι διαδικασία μαζικής παραγωγής που έφερε η βιομηχανική επανάσταση και η «διαλεκτική» σχέση (υπερ) προσφοράς και ζήτησης ήταν και ο σημαντικότερος λόγος του περιβαλλοντικού προβλήματος που αντιμετωπίζουμε τόσο έντονα τον 21ο αιώνα.
Με τα προϊόντα να παράγονται μαζικά και να πωλούνται σε πολύ χαμηλές τιμές, οι άνθρωποι απλώς πετούσαν δίχως σκέψη τα παλιά προϊόντα και αγόραζαν καινούρια.
Ωστόσο, αυτή η αλλαγή κουλτούρας προκάλεσε βαθμιαία σωρεία περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Στη δεκαετία του μεσοπολέμου, και της ανέχειας που προκάλεσε το κραχ του 1929, ο διάλογος για την ανακύκλωση και τα οφέλη της βγήκε πάλι στον αφρό της επικαιρότητας.
Λόγω της ύφεσης, η ανακύκλωση έπαψε να είναι πολυτέλεια αλλά ανάγκη προκειμένου να επιβιώσουν τα εκατομμύρια θύματα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που δεν μπορούσαν να αγοράσουν νέα αγαθά.
Με το μεταπολεμικό οικονομικό μπουμ, η ανακύκλωση και τα οφέλη της σύντομα ξεχάστηκαν. Οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες (αρχικά οι ΗΠΑ, σύντομα και οι Ευρωπαϊκές χώρες) αποθέωσαν την υπερκατανάλωση
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έδωσε νέα ώθηση στην ανακύκλωση. Κατά τη διάρκεια του πολέμου προϊόντα όπως το νάιλον, το ελαστικό, και το μέταλλο, παραδίδονταν από τους πολίτες και ανακυκλώνονταν σε ευρεία κλίμακα για τη στήριξη της πολεμικής προσπάθειας.
Ωστόσο, με το μεταπολεμικό οικονομικό μπουμ, η ανακύκλωση και τα οφέλη της σύντομα ξεχάστηκαν. Οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες (αρχικά οι ΗΠΑ, σύντομα και οι Ευρωπαϊκές χώρες) αποθέωσαν την υπερκατανάλωση. «Καταλανώνω άρα υπάρχω» ήταν το σλόγκαν. Ο κόσμος απλώς ήθελε να ξεχάσει τις στερήσεις του πολέμου, ήθελε να ζήσει.
Ο πρώτος εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας της Γης το 1970 ήταν σημείο καμπής για την επανάκαμψη της ανακύκλωσης στο προσκήνιο και την ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης. Toν ίδιο χρόνο, συστάθηκε στην Αμερική και η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (ΕPA).
Παράλληλα, οι πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του ’70 συνετέλεσαν στην επιτάχυνση των εξελίξεων.
Σήμερα, η ιδέα της ανακύκλωσης μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος, βρίσκει όλο και περισσότερους υποστηρικτές σε κράτη, πολίτες και επιχειρήσεις και μεταβάλλεται από πολυτέλεια σε αδήριτη ανάγκη.
Τα περιβαλλοντικά –και οικονομικά- οφέλη είναι χειροπιαστά, τα κράτη θεσπίζουν νόμους που ενισχύουν ή επιβάλλουν την ανακύκλωση, εξειδικευμένες εταιρείες αναλαμβάνουν και προωθούν προγράμματα ανακύκλωσης, ενώ δημιουργούνται προϊόντα πιο φιλικά στο περιβάλλον (εύκολα ανακυκλώσιμα) βάζοντας την ανακύκλωση στη διαδικασία παραγωγής.
Πολλοί σήμερα έχουν τη λανθασμένη εντύπωση ότι τα οφέλη της ανακύκλωσης περιορίζονται στην ανακύκλωση μετάλλου, χαρτιού, ή γυαλιού. Στην πραγματικότητα, η ανακύκλωση έχει σαφώς πιο διευρυμένο πεδίο.
Στην πράξη υπάρχουν ένα σωρό υλικά που πετάγονται στον «κάλαθο των αχρήστων», και μπορούν κάλλιστα να ανακυκλωθούν. Φερειπείν, τα μεταχειρισμένα ελαστικά, τα ορυκτέλαια ή τα μπάζα μπορούν να ανακυκλωθούν, αρκεί να υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές.
Σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακυκλώνουν πάνω από 30% των στερεών αποβλήτων τους, με σχεδόν 1700 εταιρείες να δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ανακύκλωσης στη χώρα αυτή.
Το ποσοστό μπορεί να ακούγεται σημαντικό (ειδικά για τα ελληνικά δεδομένα…), ωστόσο ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Σουηδία και η Ολλανδία έχουν φθάσει να ανακυκλώνουν από 40 έως και 60%(!) των στερεών αποβλήτων τους.
Στον αντίποδα, άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Βρετανία παρουσιάζουν ακόμη ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης, ενώ στον αναπτυσσόμενο κόσμο η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη, με την ανακύκλωση να είναι ανύπαρκτη σε πάρα πολλές από αυτές τις χώρες. Επομένως, και ως έθνος και ως πλανήτης έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε ακόμη.
Ας μετουσιώσουμε λοιπόν σε πράξη το «καταναλώνω άρα υπάρχω», σε «ανακυκλώνω άρα υπάρχω» αρχής γενομένης από τις 31 Οκτωβρίου...
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου